کلاه شرعی آمریکا و روسیه برای از سرگیری آزمایشهای هستهای
آمریکا و روسیه پیمانهای بینالمللی را زیر پا گذاشته و درهای عصر انفجارهای زیرزمینی را گشودهاند؛ عصری که زندگی در سیاره زمین را به بازی مرگ بدل میکند.
به گزارش دولت بهار، آمریکا و روسیه اخیراً اعلام کردهاند که آزمایشهای هستهای را از سر خواهند گرفت؛ اقدامی که جامعه جهانی را نگران کرده و اعتبار هنجارهای جهانی را به خطر انداخته است. این تهدیدها از سوی دو قدرت بزرگ هستهای فشار زیادی بر معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای وارد میکند و صلح و امنیت جهانی را به خطر میاندازد.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، در پایان ماه اکتبر در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت: «به دلیل اینکه دیگر کشورها آزمایش هستهای میکنند، به وزارت جنگ دستور دادهام تا آزمایش سلاحهای هستهای را آغاز کند. این روند فوراً آغاز خواهد شد».
ولادیمیر پوتین بلافاصله در نامهای خطاب به شورای عالی امنیت ملی رئیسجمهور روسیه، نوشت: اگر آمریکا یا هر کشور امضاکننده پیمان جامع منع آزمایشهای هستهای دست به آزمایش بزند، روسیه موظف به اقدام متقابل است».
پیمان منع آزمایش هستهای یک هنجار جهانی است
نگرانیها درباره اثرات منفی آزمایشهای هستهای در دهه ۱۹۵۰ افزایش یافت؛ زمانی که آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی تعداد زیادی آزمایش بزرگ اتمی در جو انجام دادند. در نتیجه، پیمان محدود منع آزمایش هستهای پس از مذاکره مفصل منعقد شد و چنین آزمایشهایی را ممنوع کرد؛ اگرچه انجام آزمایشهای زیرزمینی همچنان مجاز بود.
تلاشهای بینالمللی برای ممنوعیت همه آزمایشها منجر به آغاز مذاکراتی برای انعقاد پیمان جامع در سال ۱۹۹۴ شد که در نهایت در سال ۱۹۹۶ توسط مجمع عمومی سازمان ملل تصویب شد. با امضای ۱۸۷ کشور و تصویب در پارلمان ۱۷۸ کشور، این پیمان هنجاری رسمی علیه آزمایشهای اتمی ایجاد کرد.
برای اجرایی شدن رسمی پیمان، ۴۴ کشور مشخص باید آن را در مجلس خود تصویب کنند اما ۹ کشور هنوز این کار را نکردهاند. چین، مصر، ایران، اسرائیل و آمریکا معاهده جامع را امضا کرده اما تصویب نکردهاند. در مقابل هند، کره شمالی و پاکستان معاهده را نه امضا کردهاند و نه تصویب. روسیه پیمان را امضا و تصویب کرده بود اما در سال ۲۰۲۳ مصوبه خود را لغو و علت آن را عدم توازن میان تصویب روسیه و عدم تصویب آمریکا عنوان کرد.
در کنار پیمان جامع، سازمان پیمان جامع منع آزمایش هستهای هم در وین تأسیس شد. این سازمان شبکهای جهانی را برای رصد آزمایشهای هستهای اداره میکند که شامل ۳۰۷ ایستگاه پایش است و از فناوریهای لرزهنگاری، هیدروآکوستیک، فروصوت و رادیونوکلئید استفاده میکند. بودجه ۱۳۹ میلیون دلاری این سازمان در سال ۲۰۲۵ عمدتاً از طریق اعضا تأمین میشود.
استقبال چین و هند از شروع آزمایشهای هستهای
«داریل کیمبال» مدیر اجرایی انجمن کنترل تسلیحات در واشنگتن میگوید: «ازسرگیری آزمایشهای اتمی آمریکا در را برای کشورهایی با تجربه کمتر در آزمایشهای هستهای باز میکند تا آزمایشهای کامل انجام دهند و طراحی کلاهکهای کوچکتر و سبکتر را تکمیل کنند. این امر امنیت بینالمللی را تهدید میکند».
جوزف راجرز پژوهشگر مرکز مطالعات راهبردی و بینالمللی در واشنگتن، خاطرنشان میکند: «کشورهایی مانند چین و هند از ازسرگیری آزمایشها سود میبرند. آنها به آزمایش کردن محتاجترند تا آمریکا و روسیه که رکورددار انجام بیشتر آزمایشهای اتمی هستند».
آخرین آزمایش هستهای آمریکا در سال ۱۹۹۲ انجام شد. از سال ۱۹۹۶ تاکنون تنها ۱۰ آزمایش هستهای توسط سه کشور -هند، پاکستان و کره شمالی- انجام شده است. هیچیک از این کشورها پیمان عدم اشاعه را امضا یا تصویب نکردهاند. اکثریت قریب به اتفاق آزمایشهای هستهای -حدود ۲۰۰۰ مورد- پیش از سال ۱۹۹۶ توسط آمریکا و شوروی انجام شده است.
همه آزمایشها انفجار ایجاد نمیکند
کاخ سفید تاکنون روشن نکرده ترامپ چه نوع آزمایشهایی را مدنظر دارد و به کدام کشورها اشاره کرده است. با این حال «کریس رایت» وزیر انرژی آمریکا، گفت: «آزمایشهای جدید شامل انفجار هستهای نیست».
بر اساس پیمان جامع، آزمایشهای انفجاری، آزمایشهای «فوقبحرانی» و ممنوعه هستند؛ جایی که ماده شکافتپذیر فشرده میشود تا واکنش زنجیرهای آغاز شود و انفجار ایجاد کند.
این آزمایشها بازده هستهای تولید میکنند؛ یعنی میزان انرژی آزادشده که قدرت تخریبی سلاح را تعیین میکند. پیمان جامع انفجار هستهای با بازده را ممنوع کرده و استاندارد «بازده صفر» را دنبال میکند.
در مقابل، آزمایشهای زیرزمینی واکنش زنجیرهای و انفجار ایجاد نمیکند. کشورهای دارای سلاح هستهای، از جمله آمریکا، این آزمایشها را بهطور معمول انجام میدهند، بدون اینکه پیمان را نقض کنند.
کیمبال میگوید: «آزمایشهای هیدروهستهای با بازده بسیار کوچک که زیر زمین و در محفظههای فلزی انجام میشوند، توسط سیستم پایش سازمان غیرقابل شناسایی هستند».
وقتی سیستم پایش انفجارهای هستهای در دهه ۱۹۹۰ ایجاد شد، برای شناسایی انفجارهای هستهای با قدرت ۱ کیلوتن (۱۰۰۰ تن تیانتی) طراحی شده بود. بمب هستهای که آمریکا روی شهر هیروشیما انداخت، حدود ۱۵ کیلوتن قدرت داشت.
نظرات