آنچه درباره جوایز نوبل ۲۰۲۲ باید بدانید
فصل جوایز نوبل نزدیک است و برندگان جوایز نوبل سال ۲۰۲۲ از روز دوشنبه هفته جاری اعلام خواهد شد. هر سال ماه اکتبر، کمیته‌هایی در سوئد و نروژ برندگان جوایز نوبل در زمینه‌های علوم(پزشکی، فیزیک و شیمی)، ادبیات و اقتصاد و همچنین صلح را معرفی می‌کنند. در مجموع شش جایزه اهدا خواهد شد.
به گزارش دولت بهار به نقل از نیویورک تایمز، در طول همه‌گیری کووید-۱۹، در برگزاری مراسم نوبل تغییراتی ایجاد شد و در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱، برخی از رویدادهای حضوری برای اعلام برندگان لغو و یک مراسم آنلاین جایگزین آن شد و مراسم برگزار شده در اسلو برای جایزه صلح نیز مراسم کوچکی بود و حضار کمی حضور داشتند. برندگان جوایز نوبل سال جاری میلادی، مدال و دیپلم نوبل خود را در ماه دسامبر سال جاری در استکهلم دریافت خواهند کرد و برندگان جوایز نوبل دو سال گذشته نیز در این مراسم دعوت خواهند شد.
هر سال شش جایزه نوبل اعطا می‌شود که هر کدام به عنوان کمک پیشگامانه یک فرد یا چند فرد در زمینه خاصی به آنها اهدا می‌شوند. جوایزی برای فیزیولوژی یا پزشکی، فیزیک، شیمی، علوم اقتصادی، ادبیات و صلح اهدا می‌شود. کمیته نوبل اعلام کرد امسال ۳۴۳ نامزد برای دریافت جایزه صلح نوبل وجود دارد.
جوایز چه زمانی اعلام می‌شود؟
از دوشنبه(سوم اکتبر) تا ۷ اکتبر و دوباره در ۱۰ اکتبر بین ساعت ۵ صبح تا ۷ صبح به وقت منطقه زمانی شرقی برندگان اعلام خواهند شد. اسامی برندگان جوایز در استکهلم و اسلو اعلام می‌شوند و افراد علاقه‌مند می‌توانند این مراسم را به صورت زنده از سایت نوبل تماشا کنند.
جایزه فیزیولوژی یا پزشکی روز دوشنبه سوم اکتبر(۱۱ مهر) در ساعت ۱۱:۳۰ به وقت ساعت تابستانی اروپای مرکزی(۱۳:۰۰ به وقت تهران) در استکهلم اعلام خواهد شد.
جایزه فیزیک در روز سه‌شنبه تاریخ چهارم اکتبر(۱۲ مهر) در ساعت ۱۱:۴۵ به وقت ساعت تابستانی اروپای مرکزی(۱۳:۱۵ به وقت تهران) اعلام خواهد شد.
جایزه شیمی در روز چهارشنبه، پنجم اکتبر(۱۳ مهر) در ساعت ۱۱:۴۵ به وقت ساعت تابستانی اروپای مرکزی(۱۳:۱۵ به وقت تهران) اعلام خواهد شد.
جایزه ادبیات روز پنجشنبه، جایزه صلح در ۷ اکتبر و جایزه علوم اقتصادی در ۱۰ اکتبر اعلام خواهد شد.
برندگان چه چیزی دریافت می‌کنند؟
برندگان جایزه نوبل یک دیپلم جایزه نوبل، یک مدال جایزه نوبل و یک سند حاوی جزئیات جایزه نوبل دریافت خواهند کرد که در سال جاری مبلغی معادل ۱۰ میلیون کرون سوئد یا حدود ۹۰۰ هزار دلار است.
برندگان سال گذشته چه کسانی بودند؟
نوبل پزشکی ۲۰۲۱، به "دیوید جولیوس"(David Julius) و "آردم پاتاپوتیان"(Ardem Patapoutian) اهدا شد. این دو نوبل پزشکی را به طور مشترک برای پژوهش در مورد کشف دسته‌ی جدیدی از گیرنده‌های دما و لامسه با استفاده از سلول‌های حساس، دریافت کردند. آردم پاتاپوتیان از سلول‌های حساس به فشار برای کشف گروه جدیدی از حسگرها استفاده کرد که نسبت به تحریک مکانیکی پوست و اندام‌های داخلی واکنش نشان می‌دهند.
این کشفیات که برنده جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۱ شده‌اند، توضیح می‌دهند که گرما، سرما و لامسه چگونه می‌توانند سیگنال‌ها را در سیستم عصبی بدن ما برانگیزند. در این پژوهش، یک دی‌ان‌ای مکمل شناسایی شد که یک کانال یونی جدید موسوم به "TRPV۱" را رمزگذاری می‌کند. نکته مهم این است که TRPV۱ به واسطه دما فعال می‌شود.
در پی کشف TRPV۱، جولیس و پاتاپوتیان به صورت مستقل به پیشرفت مهمی دست یافتند که امکان کشف یک گیرنده سرما موسوم به "TRPM۸" را نیز فراهم کرد. چندین گیرنده دیگر نیز متعاقبا شناسایی شدند که اطلاعات حرارتی را به "سامانه حسی- پیکری"(Somatosensory system) منتقل می‌کنند.
نوبل فیزیک سال ۲۰۲۱ به "سوکورو مانابه" از آمریکا، "کلاوس هاسلمن" از آلمان و "جورجیو پاریسی" از ایتالیا اهدا شد. "سوکورو مانابه" و "کلاوس هاسلمن" به طور مشترک نوبل فیزیک ۲۰۲۱ را به پاس تلاش‌هایشان در زمینه مدل‌سازی فیزیکی آب‌وهوای زمین و پیش‌بینی قابل اطمینان گرمایش جهانی دریافت کردند. نیم دیگری از این جایزه به "جورجیا پاریسی" برای کشف اثر متقابل نابهنجاری و نوسانات در سیستم‌های فیزیکی در مقیاس اتمی تا سیاره‌ای رسید.
نوبل شیمی ۲۰۲۱ به دیوید مک میلان و بنجامین لیست به پاس تلاش‌هایشان برای توسعه ارگانوکاتالیز نامتقارن اهدا شد. ساختن مولکول‌ها یک هنر دشوار است. بنجامین لیست و دیوید مک میلان جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۱ را به دلیل توسعه یک ابزار دقیق جدید برای ساخت مولکول "ارگانوکاتالیز"(organocatalysis) دریافت کردند. این کار تاثیر زیادی در زمینه تحقیقات دارویی دارد. محققان مدت‌ها معتقد بودند که فقط دو نوع کاتالیزور وجود دارد: فلزات و آنزیم‌ها. بنجامین لیست و دیوید مک میلان نوع سوم آن یعنی "ارگانوکاتالیز نامتقارن"(asymmetric organocatalysis) را که بر مبنای مولکول‌های آلی کوچک ایجاد شده، توسعه دادند.
چه کسانی برندگان جایزه نوبل را انتخاب می‌کنند؟
جایزه نوبل معتبرترین جایزه در دنیای علم است که سالانه به یک تا حداکثر سه دانشمند در هر رشته اهدا می‌شود. چندی پیش کمیته رسمی اهدای جوایز نوبل زمان برگزاری مراسم اعلام جوایز را منتشر کرد و کمتر از دو روز تا مشخص شدن برندگان نوبل ۲۰۲۲ باقی است.
به گزارش نشنال نیوز، هر ساله هزاران نفر از مردم و سازمان‌ها برای دریافت جوایز نوبل که توسط "آلفرد برنهارد نوبل"(Alfred Bernhard Nobel) بنیانگذاری شده است، نامزد می‌شوند، اما تنها تعداد انگشت شماری طعم موفقیت و کسب جایزه نوبل را خواهند چشید.
پس از دریافت لیست همه نامزدها، کمیته‌های نوبل مسئولیت انتخاب نامزدها را بر عهده دارند. برنده جایزه صلح توسط کمیته نوبل نروژی(Norwegian Nobel Committee) متشکل از شش نفر و "بریت ریس اندرسن"(Berit Reiss-Andersen) رییس این کمیته تعیین می‌شود. بقیه اعضا این کمیته آسل توژه(Asle Toje) نایب رئیس کمیته، اولاو نجولستاد(Olav Njolstad) منشی کمیته و آن انگر (Anne Enger)، کریستین کلمت(Kristin Clemet) و یورگن واتن فریدنس(Jorgen Watne Frydnes) هستند.
در حوزه پزشکی، گروه نوبل در موسسه کارولینسکا مسئول انتخاب جایزه نوبل در این حوزه است. این مجمع دارای ۵۰ عضو و یک هیئت است که نامزدها را بررسی و انتخاب می‌کند.
در رشته فیزیک، آکادمی سلطنتی علوم سوئد برندگان را انتخاب می‌کند. این کمیته متشکل از پنج عضو است و اعضای معین(adjunct members) نیز دارای رای هستند. اعضای معین به این معنا است که اساتیدی به صورت کمکی به یک دپارتمان یا موسسه برای انجام یک مأموریت خاص اضافه می‌شوند. پیشنهاد کمیته نیز توسط اعضای گروه فیزیک آکادمی بررسی می‌شود و اعضا ممکن است تغییراتی را پیشنهاد دهند.
برای حوزه شیمی، آکادمی سلطنتی علوم سوئد برنده را از میان نامزدهای پیشنهادی کمیته نوبل شیمی تعیین می‌کند. کمیته نوبل در این حوزه نیز مجددا دارای پنج عضو و اعضای معین با حق رای کامل است.
در اقتصاد نیز آکادمی دوباره نقش تعیین کننده را ایفا می‌کند زیرا کاندیداها توسط کمیته جوایز علوم اقتصادی پیشنهاد می‌شوند و آنها نامزدها را بررسی کرده و در نهایت نامزدهای نهایی را انتخاب می‌کنند.
در ادبیات، آکادمی سوئد، متشکل از ۱۸ عضو با دوره مادام العمر(life tenure)، برندگان را تعیین می‌کند.
نظرات