«جمهوریت» برنده انتخابات ترکیه!

دولت بهار/ صابر گل عنبری: قبل از پرداختن به نتایج انتخابات ترکیه، آنچه شاید اهمیت بیشتری داشته باشد و جای تامل دارد، درصد بالای شرکت در انتخابات بود که در نتیجه حضوری پرشور و رقابتی بی‌سابقه رقم خورد. میزان مشارکت در انتخابات ۸۸.۷۵ درصد اعلام شده است که در نوع خود با وجود معایب و مشکلات ساختاری دموکراسی در ترکیه تقریبا بی‌سابقه است.

البته درصد مشارکت در انتخابات در ترکیه معمولا بالاست و از دهه نود میانگین مشارکت ۷۸.۵ درصد در انتخابات ثبت شده است. در انتخابات ۲۰۱۸ این میزان به ۸۶.۲ رسید؛ اما در انتخابات روز گذشته فراتر از آن و به نزدیک ۹۰ درصد رسید.

این مشارکت بالا در یکصدمین سالگرد تاسیس جمهوری نوین ترکیه معنا و پیام خاص خود را دارد و فربه شدن «جمهوریت” در ترکیه در صد سالگی آن را نشان می‌دهد و از این حیث می‌توان «جمهوریت” را برنده نخست انتخابات پنداشت.

اما این که چه شد که این درصد بالای مشارکت آن هم در یکصدمین سالگرد تاسیس کشور ترکیه اتفاق افتاد، پرسشی بنیادین است که پاسخ به آن نیازی به کنکاشی عمیق و تلاشی وافر ندارد. این اتفاق محصول وجود بسترهای نهادمندِ تحقق بخش مشارکت حداکثری است.

اولا نامزدهای انتخاباتی در هر دو انتخابات در حد‌ بالایی پوشش دهنده همه سلایق و گرایش‌ها و علایق رای دهندگان بودند؛ از کردهای مخالف و علویان گرفته تا سکولارها، اسلامگراها و جریان‌های راست و چپ. این مهم‌ترین انگیزه برای مشارکت است؛ وقتی هر سلیفه و فکری نماینده‌ای در انتخابات داشته باشد، قاطبه آن جامعه میل جدی به مشارکت در انتخابات پیدا می‌کند.

ثانیا: اعتماد رای دهندگان به سیستم انتخاباتی و شکل رای گیری و به تبع آن اطمینان حداکثری نسبت به سلامت انتخابات است. اگر این اعتماد و اطمینان وجود نداشته باشد، صرف حضور نامزدهایی از هر سلیقه و فکری نمی‌تواند چنان مشارکت بالایی را بیافریند.

ثالثا: وجود نظام چند حزبی پویا و فعال در ترکیه است که در این بستر امکان جذب و کشاندن همه سلایق به پای صندوق‌های رای تا حدود زیادی فراهم است. البته اینجا ناگفته هم نماند که یک مجموعه ضعف‌های ساختاری هنوز در این خصوص وجود دارد که در چند دهه اخیر همواره باعث ممنوعیت قضایی برخی احزاب از جمله احزاب کُردی شده است.

البته با این وجود، اعضا و بنیانگذاران این احزاب راه دور زدن این معضل را تا حدود زیادی یافته‌اند. اما همین که حزبشان تحت عنوان مطلوب خود همواره تحت تعقیب قضایی باشد و همواره بیم اعلام ممنوعیت آن در میان باشد، یک چالش جدی است.

ناگفته نماند که تاسیس حزب در ترکیه نیاز به موافقت قبلی ندارد؛ اما بعد از تاسیس باید آیین نامه‌ها و فعالیت‌ها مطابق معیارهای تعریف شده بر حسب قانون اساسی ترکیه باشد.